Ledigheid is des duivels oorkussen

Laat uw computer in zijn vrije tijd iets nuttigs doen

Personal Computers staan het grootste deel van de tijd niets te doen. Die tijd kan worden benut door de computer mee te laten zoeken naar geneesmiddelen, priemgetallen of buitenaardse intelligentie.

Branko Collin

In de film Contact speelt Jodie Foster een wetenschapper van het SETI-project, dat op zoek is naar buitenaardse intelligentie en dat ook vindt. Alhoewel de film fictie is, bestaat er wel degelijk een SETI-project en het mooie is dat u daarvan deel kunt uitmaken.

SETI@home is een van de populairste distributed computing-projecten. Distributed computing is een Engelse term die letterlijk vertaald kan worden als 'verdeeld computeren': het is een manier om de rekenkracht van vele duizenden simpele pc'tjes te bundelen om zo die van de allergrootste, allersnelste computers te evenaren.

Supercomputers

Die allergrootste, allersnelste computers worden supercomputers genoemd. Vroeger waren dat inderdaad grote machines, die in hun eentje heel complexe berekeningen konden uitvoeren, zoals het uitrekenen van de weersverwachting, het vinden van grote priemgetallen en het testen van militaire scenario's. Tegenwoordig worden supercomputers steeds vaker uit duizenden eenvoudige pc's opgebouwd, die elk een klein stukje van de rekentaak voor hun rekening nemen. Of die computers dan in één ruimte staan, of zich over het hele internet verspreid bevinden, maakt voor veel taken weinig uit. Zolang de verbonden computers niet voortdurend met elkaar in contact moeten staan, en zolang de resultaten achteraf makkelijk op juistheid te controleren zijn, zijn ze geschikt om deel uit te maken van een virtuele supercomputer.

Foto: Asci White, 's werelds snelste supercomputer. Courtesy of International Business Machines Corporation. Unauthorized use not permitted.

Distributed Computing wordt vaak gebruikt voor wetenschappelijke of anderszins maatschappelijk nuttige projecten. Zo bestaan er projecten die proberen SARS of AIDS mee op te lossen, die met wiskundig onderzoek helpen, enzovoort.

Ledigheid

Uw computer kan een klein radertje in een grote machine zijn, omdat pc's vaak niets staan te doen. Als een schermbeveiliging aan staat, kan op de achtergrond best worden uitgerekend hoe een schaakprobleem door een computerspeler beter kan worden aangepakt.

Uw pc staat trouwens vaker niets te doen dan u misschien denkt. Als u een brief aan het typen bent, bent u voor uw gevoel druk bezig; voor de moderne pc zijn de pauzes tussen uw toetsaanslagen, hoe snel u ook typt, echt pauzes: in de tussentijd kan hij wat anders doen.

Projecten

Schermafdruk: SETI@Home is het populairste gedistribueerd project.

SETI@home (http://setiathome.berkeley.edu) is het grootst: de rekenkracht van het project is groter dan die van de snelste klassieke supercomputer; de vier en een half miljoen deelnemers (een klein land aan vrijwilligers) hebben bij elkaar meer dan anderhalf miljoen jaar hun pc laten rekenen. En nog is E.T. niet gevonden.

Veel projecten geven de mogelijkheid in teamverband te werken; zo ook SETI. Er zijn enkele Nederlandse teams, waaronder SETI@Netherlands (www.seti-nl.org, met Nederlandse uitleg van het programma) en Dutch Power Cows (www.dutchpowercows.org). Deze teams hebben Nederlandstalige pagina's. Verderop gaan we iets dieper op SETI in.

Het Drug Design Optimisation Lab (www.d2ol.com) probeert geneesmiddelen voor bepaalde ziekten te vinden, waaronder SARS. Door bovenaan de pagina de grijze knop 'Download' te activeren, komt u op een downloadpagina terecht. U kunt daar aangeven welk systeem u hebt. Vervolgens begint het downloaden automatisch.

Schermafdruk: De schermbeveiliging van MoneyBee laat zien hoe ver het programma met zijn berekeningen is.

MoneyBee (wat 'geldbij' betekent, http://uk.moneybee.net) analyseert beurskoersen en probeert op basis van die analyse toekomstige koersen te voorspellen. Iedereen kan op de site een glimp van de voorspellingen te zien krijgen, maar alleen deelnemers krijgen toegang tot alle gegevens. MoneyBee werkt alleen als schermbeveiliging. Door op de website links in het menu de knop 'Download' te activeren, komt u op een downloadpagina terecht. Als u op die pagina op de knop 'Download' klikt, begint het downloaden pas echt. Tijdens de installatie kunt u over het algemeen de standaard instellingen accepteren. Als u nog niet eerder MoneyBee hebt gebruikt, moet u zich desgevraagd aanmelden als nieuwe gebruiker. U moet zelf een bijnaam en wachtwoord opgeven, uw echte naam hoeft niet. In het installatiescherm Communication geeft u aan of u van een modem gebruikmaakt ('Connect and disconnect automatically') of van een vaste verbinding ('Dedicated line').

Schermafdruk: Distributed Proofreaders maakt gebruik van overtollige vrije tijd door vrijwilligers teksten te laten corrigeren.

Puristen zullen Distributed Proofreaders (www.pgdp.net) niet echt tot distributed computing rekenen. Dit project laat vrijwilligers ingescande teksten in een browservenster corrigeren, waarbij de computer geprobeerd heeft de gescande afbeelding in tekst om te zetten (dit proces heet OCR). De teksten worden vervolgens netjes geformatteerd en via Project Gutenberg gratis ter download aangeboden. Het project is zelf Engelstalig, en de meeste behandelde werken zijn dat ook. Toch wordt er af en toe een Nederlandstalig boek gecorrigeerd. Zo ging laatst 'Reize naar Surinamen, en door de binnenste gedeelten van Guiana' van John Gabriel Stedman 'door de site'. Dit boek uit 1798 was door zijn beschrijving van de afschuwelijke manier waarop Nederlanders hun slaven behandelden een belangrijk wapen in de strijd om de afschaffing van de slavernij, en kan nu door iedereen worden gelezen.

Schermbeveiliging

Het is misschien een aardige gedachte dat u een heel klein beetje bijdraagt aan het vinden van delers voor Fermat-nummers, maar is dat voldoende om u het benodigde programma te laten downloaden, installeren en configureren? Veel gedistribueerde projecten geven u een fraaie schermbeveiliging waarmee u kunt zien wat het programma doet. Het Distributed Chess Project ('Gedistribueerd Schaakproject') laat bijvoorbeeld beroemde schaakwedstrijden op de schermbeveiliging zien.

Andere projecten gaan nog een stapje verder door ook geldprijzen aan te bieden. Het RSA-project biedt bijvoorbeeld duizend dollar aan degene die hun volgende code kraakt. Waarschijnlijk heeft u minder kans dan in de staatsloterij op dat bedrag, maar het kost u ook minder, en u doet tenminste iets nuttigs in ruil voor die kans.

Voorzorgsmaatregelen

Om mee te doen aan een gedistribueerd project moet u een programma installeren; dat programma doet zijn deel van het rekenwerk voor het project en stuurt de gevonden gegevens naar een centrale computer op internet. Aan distributed computing zitten een aantal veiligheidsaspecten vast, zowel voor de organiserende organisatie als voor u. Voor de organisatie bestaat het risico dat een flauwerik valse gegevens instuurt. Voor u zijn er naast de standaard risico's die het installeren van vreemde software met zich meebrengt de volgende: ten eerste dat een programma niet de gegevens uitrekent dat het beweert uit te rekenen; bijvoorbeeld als u denkt dat u meewerkt aan het maken van een leuke animatiefilm, maar u in werkelijkheid meewerkt aan het uitrekenen van militaire gevechtsstrategieën. Daarnaast bestaat de kleine kans dat uw persoonlijke gegevens (bijvoorbeeld het e-mailadres dat u op moet geven) wordt misbruikt.

Neem daarom de volgende standaard voorzorgsmaatregelen: ga alleen in zee met bekende projecten, gebruik altijd een virusscanner en een firewall, en lees van te voren het privacyreglement van het project.

Installatieperikelen

SETI@home is het bekendste project, maar toch verliep de installatie niet geheel vlekkeloos: na het downloaden en opstarten van het installatieprogramma bleek er een ander programma geïnstalleerd. Daarom nemen we hier kort, maar stap voor stap, de installatie door.

Op de homepage klikt u de eerste link, 'Download SETI@home'. Op de volgende pagina klikt u op de naam van uw besturingssysteem. U komt op een pagina met installatie-instructies. Klik onderaan deze pagina op een van de 'Download'-links. Daarmee begint pas het echte kopiëren van de programmatuur naar uw computer.

De installatie verloopt niet altijd gladjes. Volgens de website kan het gebeuren dat een al eerder gedownload installatieprogramma wordt opgestart. Dit kan worden opgelost door met een ZIP-programma, zoals WinZIP, het installatieprogramma in een tijdelijke map uit te pakken en van daaruit op te starten.

U kunt tijdens de installatie de standaardwaarden accepteren. Daarna start SETI@home voor het eerst op en wordt u gevraagd het programma te configureren. Accepteer de eerste vraag ('Data analysis') en geef op hetzelfde scherm onder 'Network Connection' aan of u wilt dat SETI automatisch verbinding maakt: dit kan handig zijn als u altijd online bent, bijvoorbeeld als u via de kabel of met ADSL verbonden bent. Anders laat u de standaardwaarde ('Ask me ...') geselecteerd.

In het volgende venster kunt u aangeven of u een nieuwe gebruiker bent ('First-time user') of niet. Uitgaande van die eerste optie krijgt u een venster voorgeschoteld waar u eerst uw naam, dan uw e-mailadres moet invullen. U mag een bijnaam gebruiken. De overige velden hoeft u niet in te vullen. Klik op 'Submit' en in het volgende venster op 'Connect'. Met die laatste actie maakt u een internetverbinding, die SETI gebruikt om uw gegevens op te sturen en een pakket te analyseren radiogegevens te downloaden.

En verder...

Als u een modem gebruikt en een project uitzoekt waarbij u kunt meehelpen, let dan ook op de modemvriendelijkheid van het project: sommige projecten vereisen dat u altijd online bent, wat tamelijk prijzig zou worden met een modem.

In een volgende PC Plus zullen we uitgebreid ingaan op een volledig Nederlandstalig gedistribueerd project in de trant van Distributed Proofreading, waarvoor u alleen een webbrowser nodig heeft, maar ook wat vrije tijd: Wikipedia.

Woordenlijst

Downloaden	Een computerbestand van internet naar uw computer halen.
Installeren	Een gedownload computerprogramma is meestal niet meteen klaar voor gebruik. Aangezien alle computers verschillen, moet een installatieprogramma er eerst voor zorgen dat het programma ook met uw computer om kan gaan. Tijdens het installeren wordt bijvoorbeeld een snelkoppeling in uw Start-menu aangemaakt, waarmee u het programma terug kunt vinden.
Configureren	Bij installatie wordt een computerprogramma aan uw pc aangepast; bij configuratie past u een programma aan uzelf aan. Bijvoorbeeld door in te stellen wat uw e-mailadres is, na hoeveel seconden zonder gebruik van de pc u een schermbeveiliging wil laten opstarten, door aan te geven wat voor u de ideale venster- of lettergrootte is enzovoort.

Koppelingen

http://www.aspenleaf.com/distributed/	Een Engelstalige lijst van de meest uiteenlopende gedistribueerde projecten.

Meer eenvoudige artikelen over het gebruik van uw pc treft u aan op mijn homepage.